تفسیر عکس هوایی یعنی چه؟

تفسیر عکس هوایی روندی است که امروزه بیشترین کاربرد را برای حل اختلافات ملکی دارد. کارشناس تفسیر عکس هوایی ابتدا اقدام به تهیه عکس هوایی قدیمی ملک مورد نظر از سازمان نقشه برداری یا سازمان جغرافیایی میکند. سپس به بررسی وضعیت ملک و تغییرات بوجود آمده از گذشته تا حال حاضر میپردازد و نتایج را به صورت گزارش ارائه می دهد.

در خصوص تفسیر تصاویر هوایی موارد متعددی می‌توان اشاره کرد لیکن دفتر مهندسی البرز نقشه موارد فعالیت خود در این خصوص به شرح ذیل بیان می‌دارد

 تشخیص و جانمایی قنات با بررسی و تفسیر عکس‌ هوایی و پیاده سازی محدوده قنات

تشخیص قدمت بنا و ابنیه احداثی در محل مورد تعرفه ملک

بررسی قدمت بنا جهت ارائه به سازمان جهاد کشاورزی ، منابع طبیعی ، ادارات آب و فاضلاب ، برق ، گاز و سایر ارگان‌های مربوط برای دریافت انشعابات

بررسی اسناد و مدارک موجود

ارائه کلیه اسناد و مدارک ملک به کارشناس تفسیر عکس هوایی ، کارشناس با بررسی این اسناد و مدارک و اطمینان از صحت آن ها اقدام به تهیه عکس هوایی مناسب با مورد دعوی شما می کند.

مثلا اگر اختلاف شما با سازمان منابع طبیعی باشد باید از عکس های هوایی دهه 40 استفاده شود.

تهیه عکس هوایی

عکس های هوایی در سازمان نقشه برداری کشور و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح نگهداری می شوند و باید به صورت مراجعه حضوری و یا اینترنتی از این سازمان ها تهیه گردد.

این عکس ها پس از 10 الی 14 روز کاری آماده می شوند.

در بعضی مناطق متاسفانه هیچ عکس هوایی در آرشیو این سازمان موجود نیست. در این موارد تیم تخصصی البرز نقشه اقدام به تهیه عکس از سایت ها و منابع خارج از کشور می کند.

انجام تفسیر و جانمایی عکس هوایی

تفسیر و جانمایی عکس هوایی نیاز به تخصص و تجربه دارد از این رو بررسی و تفسیر عکس هوایی باید توسط متخصصان باتجربه در این حوزه انجام می گیرد. اظهار نظر، تفسیر و جانمایی اشتباه عکس هوایی علاوه بر خسارت های مالی ممکن است موجب اشتباه در روند کلی پرونده شود.

در نهایت پس از بررسی ها و پردازش های انجام شده، گزارش کار های نهایی آماده می گردد و در اختیار مالک قرار داده می شود و یا به ارگان مربوطه ارسال میگردد.

عکس های هوایی آنالوگ (که به طور عامیانه به آن عکس های هوایی قدیمی نیز می گویند) از اواسط دهه 30 تا اواخر دهه 80 از ایران اخذ گردیده اند و امروزه کاربرد گسترده ای در حوزه های مختلف از جمله جانمایی حدود اربعه املاک در ایران پیدا کرده است.

عکس هوایی آنالوگ هر ملک (عکس هوایی قدیمی ملک) که جهت دعاوی ملکی مورد استفاده قرار می گیرند، برای ارائه به دادگاه باید باید توسط کارشناس های متخصص، ژئورفرنس، جانمایی و تفسیر گردند که با هرکدام از این مفاهیم در ادامه آشنا خواهیم شد.

تفسیر عکس هوایی نیز به طور کلی روندی است که برای بررسی و تجزیه و تحلیل تصاویر گرفته شده از سطح زمین انجام می شود تا عوارض سطح زمین شناسایی و ارتباط آن ها با یکدیگر مشخص شود که اکثرا برای امور قضاوتی به منظور حل اختلافات ملکی مورد استفاده قرار می گیرد.

یک کارشناس برای تفسیر عکس هوایی باید آشنایی کامل با ساختار عکس و اجزای تشکیل دهنده آن داشته باشد.

عکسبرداری هوایی تا به امروز به دو صورت دیجیتال و آنالوگ انجام گرفته است. در این مطلب بیشتر در مورد تفسیر عکس های هوایی آنالوگ قدیمی که به صورت اسکن شده در سازمان نقشه برداری کشور و سازمان جغرافیایی نیروی های مسلح قرار دارند و امروزه بیشتر از آن ها استفاده می شود، صحبت می کنیم.

در مقاله پیش رو برای رسیدن به چرایی انجام تفسیر عکس هوایی به بررسی تاریخچه آن در دنیا و سپس در ایران می پردازیم و سپس در مورد انواع عکس هوایی و نحوه تهیه و کاربرد آن توضیح داده می دهیم.

در ادامه به خصوصیات و علائم موجود در عکس های هوایی اشاره می کنیم و پس از آن در حد لزوم سیستم های برجسته بینی و نحوه دید برجسته را شرح می دهیم.

در پایان نیز عوامل موثر بر تفسیر و نحوه محاسبه مقیاس عکس های هوایی را ارائه می کنیم. آشنایی با روند طی شده در مراحلی که در ادامه به آن می پردازیم به منظور تفسیر عکس های هوایی لازم و ضروری است

تاریخچه عکس های هوایی

عکس برداری هوایی به منظور کاربرد در زمینه فتوگرامتری و تفسیر دارای قدمت چندان زیادی نیست بلکه تاریخ آن همزمان با پیدایش هنر و علم عکاسی و همچنین ، صنعت هوانوردی است.

اولین گزارش کتبی اختراع فن عکاسی در سال 1839 توسط Daguerre و Niepce و اولین گزارش قطعی پرواز هواپیما نیز مربوط به ۱۷ دسامبر ۱۹۰۳ توسط یکی از برادران wright بود.

اولین عکس برداری هوایی از اروپا ( فرانسه )، به وسیله G.S.Tournachon در ۱۸۵۸ در پاریس انجام گردید و همزمان با او، یعنی مجددا در همان سال، شخص دیگری به نام Laussedat با دوربین عکاسی و فیلم­ های شیشه ای که با خود در بالن داشت، از دهکده ای نزدیک پاریس عکس­ برداری نمود . او توانست از عکس ­ها نقشه توپوگرافیک تهیه نماید و دومی ، موفق به تجزیه و تحلیل ریاضی برای برگردان تصویر پرسپکتیو به تصویر ارتوفتو شد.

قشر ژلاتین در سال ۱۸۷۲ به وسیله Madox  و فیلم به صورت حلقه در ۱۸۸۵ توسط Eastman  به وجود آمد. دوربین­ های عکس­ برداری هوایی با پیشرفت های شگرف در صنعت و هنر ساختمان عدسی ها به حد بسیار مرغوب رسید. ساختمان انواع فیلم های سفید و سیاه به صورت پانکروماتیک و مادون قرمز توسعه یافت و فیلم رنگی نیز از ۱۹۳۵ به صورت كداکرم عرضه گردید . فیلم های رنگی کاذب نیز کاربردی عظیم در تفسیر پیدا نمود.

استفاده عظیم از عکس های هوایی به منظور مقاصد نظامی و در جنگ جهانی اول رونق گرفت و برای مصارف غیر نظامی و تحقیقاتی از جنگ جهانی دوم به طور وسیع آغاز گردید.

تاریخچه عکس های هوایی در ایران

عکس برداری هوایی در ایران به منظور استفاده عمومی ، دارای قدمت چندان زیادی نیست و  اولین پروژه عکس برداری هوایی ایران از ۱۹۵۵ شروع گردیده و اولین عکس هوای تهران به مقیاس 1:10000 دارای تاریخی معادل ۲۲ اردیبهشت ۱۳۳۵ (۱۲ مه ۱۹۵۶) است . تقریبا، همزمان با این تاریخ، عکس ­برداری هوایی بزرگ مقیاس از شهرهای مهم آن زمان در ایران انجام شده است.

اولین عکس ­برداری هوایی پوششی ایران با مقیاس ۱:۵۵۰۰۰ به وسیله شرکت­ های آمریکایی از ایران برداشته شده و حدودا سه سال یعنی از ۱۹۵۵ تا ۱۹۵۷ (۱۳۳۴ – ۱۳۳۶) به طول انجامید و بجز بعضی از قسمت­ های مرزی در شمال و غرب کشور، از سرتاسر ایران عکس­ برداری شده است. البته ، پس از گذشت چند سال نواقص عکس­ برداری در شمال و غرب کشور نیز برطرف گردید.

از عکس­ های هوایی با مقیاس ۱:۵۵۰۰۰ که اصطلاحا آن را عکس های هوایی ۱:۵۰،۰۰۰ نیز گویند، در تهیه نقشه های ۱:۵۰،۰۰۰ پوششی و تکمیل نقشه های ۱:۲۵۰،۰۰۰ استفاده شده و هنوز مورد مصرف است. فیلم ها و مدارک این عکس برداری نزد سازمان جغرافیایی ارتش است.

دومین مرحله عکس برداری پوششی با مقیاس ۱:۲۰،۰۰۰ و از سرتاسر ایران است که از اسفند سال ۱۳۴۳ شروع و تا 10 سال بعد بخش اعظمی از کار تمام شده بود ولی تا مدتی از پاره ای از نقاط ایران از جمله بخشی از جنگل­ های شمال کشور عکس ­برداری نشده و به صورت گپ باقیمانده بود.

سومین مرحله عکس برداری هوایی نیز عکس برداری پوششی دهه 70 است. این عکس برداری در مناطقی از جنگل های شمال دارای گپ است و در مقیاس 1:40000 عکس برداری شده است. هدف این عکس برداری تهیه و تولید نقشه هایی با مقیاس 1:25000 بود.

از دهه 30 تا کنون به منظور ومقاصد مختلف عکس برداری های موردی نیز از مناطق مختلف ایران نیز صورت گرفته است که برخی از آن ها در دسترس عموم و قابل تهیه می باشند.

دلیل بوجود آمدن تفسیر عکس های هوایی

شاید تا کنون این سوال در ذهن شما پیش آمده باشد که هدف از تهیه و تفسیر عکس های هوایی چیست؟!

تهیه و تفسیر عکس های هوایی از حدودا 150 سال پیش تا به امروز برای مقاصد مختلف از جمله تعیین حدود اراضی، حل اختلافات ملکی، مقاصد نظامی، تهیه نقشه و … به کار رفته است.

منظور از تفسیر عکس هوایی به کار بردن شیوه هایی به منظور تشخیص و تعیین حدود پدیده ها و عوارض مختلف از روی عکس های هوایی است. در ایران نیز تفسیر عکس های هوایی با توجه به قانون ملی شدن اراضی توسط کارشناسان متخصص این حوزه جهت تعیین حدود املاک و اراضی و همچنین حل اختلافات ملکی بیشترین کاربرد را دارد.

قانون ملی شدن اراضی

 این قانون از سال 1341/27/10 به تصویب رسید مبنی بر اینکه تمامی جنگل ها، بیشه زار ها و مراتع مربوط به دولت هستند و به همین دلیل عکس­های هوایی آنالوگ دهه 40 (که به عکس های مورد تایید قانون معروفند) مبنای تفکیک مستثنیات از اراضی ملی قرار گرفته اند.

کارشناسان فعال در این حوزه جهت تعیین حدود اربعه یک ملک که وضعیت دقیق آن در حال حاضر مشخص نیست، باید عکس های هوایی دهه های گذشته را تهیه کنند و بعد از ژئورفرنسینگ، آن را تفسیر و سپس موقعیت دقیق ملک را در نقشه های وضع موجود مشخص نمایند که به این کار اصطلاحا جانمایی می گویند. برای اطلاعات بیشتر در این مورد می توانید مقاله جانمایی پلاک ثبتی را مطالعه کنید.

نحوه تهیه آرشیو عکس های هوایی

آرشیو عکس های هوایی به طور کامل در سازمان نقشه برداری کشور و سازمان جغرافیایی نیرو های مسلح موجود است.

انواع عکس برداری­ های هوایی

به طور کلی ، عکسهای هوائی برحسب اینکه محور دوربین عکس برداری نسبت به سطح زمین عمود یا مایل باشد ، به چند دسته تقسیم بندی می شوند.

• عکس ­های هوایی قائم

محور دوربین عمود بر سطح زمین است یا به عبارت دیگر، صفحه فیلم حالت افقی دارد.

• عکس های هوایی مایل

عکس ­های هوایی کمی مایل Low oblique photographs، محور دوربین عکس ­برداری با خط قائم بر سطح زمین تشکیل زاویه داده ، ولی افق در این عکس ها دیده نمی شود.

• عکس ­های هوایی خیلی مایل

عکس ­های هوایی خیلی مایل ، تمایل محور دوربین عکس­برداری زیاد بوده ، به طوری که افق در این نوع عکس ها تصویر می گردد.

انواع تصوير و خصوصیات آن ها :

به طور کلی ، تصاویر، از نظر هندسی به دو دسته کلی موازی و مرکزی تقسیم وی می گردند که شرح هر یک ، جداگانه، در ذیل آورده می شود .

• تصوير موازی

وقتی خطوطی که نقاط یک جسم را بر روی یک صفحه تصویر می کنند موازی یکدیگر باشند، تصویر را موازی گویند.

• تصویر عمودی یا قائم

مشابه تصویر موازی است، با این تفاوت که خطوط به وجود آورنده تصویر، بر سطح صفحه تصویر عمود می باشند.

• تصویر مرکزی

اگر خطوطی که نقاط یک جسم را بر روی صفحه تصویر منعکس می نمایند از نقطه ای به نام مرکز تصویر بگذرند، تصویر مرکزی تشکیل می گردد.

تفاوت عکس­ های هوایی و نقشه از نظر تصویر

نقشه یک تصویر عمودی از سطح زمین است که به یک نسبت معین (مقیاس نقشه) کوچک گردیده است. یعنی خطوطی که نقاط روی زمین را بر سطح تصویر منعکس می کنند موازی یکدیگر بوده و تصویر حاصل ، به نسبت مقیاس نقشه، کوچک شده است.

عکس هوائی یک تصویر مرکزی است و شعاع­ هایی که نقاط روی زمین را بر روی فیلم دوربین تصویر می کنند، همه از یک نقطه به نام مرکز تصویر ( مرکز پرسپکتیو) میگذرند و همین تصویر مرکزی است که اساس دید سه بعدی بوده و اندازه گیری اختلاف ارتفاع بین نقاط را ، با استفاده از عکس هوایی ، ممکن می سازد.

در کل بارز ترین تفاوت بین نقشه های قدیمی  و عکس های هوایی قدیمی و همچنین نقشه های دیجیتال و عکس های هوایی دیجیتال در نمایش جزئیات است که در عکس هوایی تمامی عوارض به صورت حقیقی و همانطور که هستند بر صفحه فیلم تصویر می شوند و برای مسائل حقوقی ملکی می توان به تجزیه تحلیل و تفسیر آن ها پرداخت.

اطلاعات حاشیه ای عکس های هوایی

آنچه تحت عنوان اطلاعات حاشیه ای در کنار عکس ها آورده شده است، کمک مؤثری به مفسر می کند، گر چه با چنین امکاناتی کار مفسر در حد عکس خوانی است ليكن آگاهی از کیفیت عکس ها، مقیاس عکس ها، دقت عکس ها، زمان تهیه ی عکس ها و سایر اطلاعات موجب می شود که مفسر با اطمینان بیشتر اقدام به تجزیه و تحلیل داده ها نموده و کار تفسير را انجام دهد.

مهم ترین اطلاعات حاشیه ای عکس های هوایی عبارتند از :

1. شماره عکس: این اطلاع بسیار حائز اهمیت است شماره عکس ها در یک نوار یا بلوک ، ممكن است از یک یا هر عدد دیگری شروع گردد.
2. فاصله کانونی: معمولا، برحسب میلیمتر تا صدم آن، در حاشیه عکس هوایی نوشته یا چاپ می شود. این رقم برای محاسبه مقیاس عکس و همچنین، تنظیم دستگاه تبدیل عکس هوایی به نقشه به کار می رود.
3. علائم کناری عکس” Fiducial Marks “: این علائم معمولا به صورت ضربدر در گوشه عکس ­های هوایی ، یا شکاف مثلثی شکل در وسط اضلاع ، ممکن است مشاهده شود. از برخورد خطوطی که علائم مقابل را به یکدیگر متصل می نماید ، مرکز عکس ( نقطه اصلی ) حاصل می شود.
4. آلتیمتر: آلتیمتر یا ارتفاع سنج وسیله ای است که می تواند ارتفاع پرواز هواپیما را نسبت به سطح مبداء که عموما، آب دریاهای آزاد است، نشان دهد.البته، جهت تعیین ارتفاع هواپیما تا زمین ، باید ارتفاع نقطه زمینی را تا سطح دریا با روش های دیگر تعیین نمود.
5. ساعت: به لحاظ اطلاع از زمان دقیق عکسبرداری و همچنین تجزیه و تحلیل سایه به کار برده می شود . از این وسیله برای تعیین فاصله زمانی بین دو عکس پشت سرهم نیز می توان استفاده کرد.
6. تراز: در اکثر دوربین های عکس برداری هوایی تراز مدوری با تعدادی خطوط دایره ای بر سطح آن وجود دارد که می توان با کمک آن، میزان تقریبی انحراف دوربین (Tilt) را برآورد نمود .
7. شماره دوربین: در بررسیهای دقیقتر عکسهای هوائی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. در عکسهای هوائی 1:20000 پوششی ، همراه با شماره دوربین ، شماره کنتور دوربین ، نیز ، قابل تشخیص است که مشخص کننده تعداد عکسهای گرفته شده است.
8. 

باید توجه داشت که اطلاعات حاشیه ای عکس­های هوایی برای پروژه های مختلف با دوربین های گوناگون ، متغیر است و نمی تواند یکنواخت باشد، همچنین هر کدام از موارد گفته شده با هر دفعه باز و بسته شدن شاتر دوربین و عکسبرداری ، در حاشیه عکس نقش می گیرند.

اصول برجسته بینی و ساختمان چشم

از جمله عوامل دیگری که به تفسیر عکس ها کمک می کند دیدن آنها به صورت سه بعدی است. برای اینکه بتوان تصاویر را به صورت سه بعدی ملاحظه نمود و به تفسیر آن­ها پرداخت لازم است از عکس ها استریوگرام ساخت.

ساخت استریوگرام معمولا زمانی لازم است که از استریوسکوپ جیبی یا صحرایی استفاده شود.

مفسران عکس های هوایی معمولا در پژوهش های میدانی خود به کمک عکس های هوایی مربوط به منطقه ­ی مورد مطالعه و یک استریوسکوپ صحرایی عملیات تفسیر را انجام می دهند. در این شرایط کار تفسیر علاوه بر عکس با مشاهده در محل صورت می گیرد.

استریوسکوپ های آینه ای و رومیزی به علت بزرگی حجمشان و مشکلات جابجایی آن ها بیشتر در دفاتر کار و یا آزمایشگاه ها نگهداری و استفاده می شوند.

برای دید برجسته بینی و تفسیر عکس ها توسط این گونه استریوسکوپ­ ها نیز لازم است پوشش طولی به میزان ۶۰ درصد منظور گردد و یک عارضه در دو عکس از دو ایستگاه متفاوت گرفته شده باشد و عکس ها در یک خط پرواز قرار گیرند. دید برجسته بینی اصولا یک کار فیزیولوژیکی است که توسط دو چشم (با قدرت دید تقریبا یکسان) امکان پذیر می گردد.

 استریوسکوپ چیست؟ نحوه کارکرد و انواع آن

یکی از تفاوت های اصلی عکس ­های هوایی که به منظور تفسیر و تهیه نقشه برداشته می شود با عکس­ های معمولی ، با امکان برجسته بینی یعنی تشخیص بعد سوم ( اختلاف ارتفاع ) از روی آن ها و با کمک وسائل برجسته بینی است.

معمولا عکس های هوایی به طور متوسط دارای ۶۰ درصد پوشش مشترک پشت سرهم و عکس ­های هر نوار با نوار مجاور دارای پوشش مشترک جانبی ۳۰ درصد است که پوشش مشترک اولی امکان برجسته بینی را به یک جفت عکس پشت سرهم می دهد.

برای درک راحت تر برجسته بینی به بررسی اجمالی سیستم چشم انسان می پردازیم.

ساختمان چشم انسان به فرمی است که چنانچه با یک چشم به یک جسم نگاه کنیم ، فاصله مربوطه به سختی قابل تشخیص است. البته اگر اندازه آن را بدانیم، فاصله را از زاویه ای که می سازد، می توان برآورد نمود .

انسان قادر است تاحد معینی ، با توجه به بعضی از جزئیات و روشنی تصویر، فاصله جسم را حدس بزند.

اگر یک عکس هوایی را به تنهایی نگاه کنیم ، کم و بیش مانند حالتی است که برای تشخیص فاصله از یک چشم استفاده کرده باشیم. عمق یا ارتفاع اجسام و به عبارت دیگر، پستی و بلندی­ ها ، منحصرا، وقتی قابل تشخیص و اندازه گیری می باشند که آن ها را بتوان با دید سه بعدی اندازه گیری نمود.

حداقل زاویه ای (کمانی) که هر فرد می تواند مشاهده کند، آن را معیار درک عمق می دانند. در این حالت، هرچشم یک تصویر با یک زاویه را جداگانه مشاهده و هردو ، در مغز انسان ، تشکیل یک تصویر کامل را داده که به این ترتیب ، ممکن است به کیفیت اجسام ، فاصله، عمق و اندازه آن ها پی برد و محاسبات لازم را انجام داد.

البته این در حالتی است که انسان بتواند دید معمولی و متقاطع هر دو چشم را که در حالت عادی وجود دارد، به دید موازی و جدا از هم تبدیل نموده و از هر عکس یا شکل یک تصویر جداگانه با هر چشم ، وسیله اعصاب بینایی ، به مغز ببرد.

برای درک بهتر این مفهوم به تصویر زیر توجه کنید. دو دایره نشان از چشم انسان می باشند.

زوایای A و B نسبت مستقیم به فاصله بین اجسام 1 و 2 دارد. این زوایا در روی شبکیه به صورت کمان های a و b  اندازه گیری می شود.

برای اینکه بتوان دو تصویر تهیه نمود که قابلیت برجسته بینی داشته باشند، باید چهار شرط اصلی ، به شرح زیر ، در مورد آنها صدق کند.

1. هردو تصویر مورد برجسته بینی ، یک منطقه را بپوشانند .
2. مقیاس هردو تصویر تقریبا با هم مساوی باشد .
3. محورهای دوربین عکس برداری در هردو تصویر در یک صفحه قرار گیرند .
4. فاصله بین دو ایستگاه عکس برداری ، با مقایسه با فاصله دوربین تا تصویر ، متناسب باشد.

با توجه به مطالب فوق ، چنانچه دو تصویر تهیه شده را که ممکن است عکس ­های هوایی یا زمینی باشند، در روی میز و در محلی که نور کافی وجود دارد ، گذاشته و فاصله یک نقطه معین بر روی دو تصوبر واحد را به اندازه فاصله بین دو مردمک چشم (که به طور متوسط حدود ۶۵ میلی­متر است) قرار داده و از عدسی دستگاه ­های استریوسکپی که به همین فاصله تنظیم شده اند نگاه کنیم، ملاحظه خواهد شد که از دو عکس زیر استریوسکوپ، یک تصویر تقریبا مطابق آنچه در طبیعت است، مشاهده می گردد.

پدیده جابه جایی در عکس هوایی

انحراف یا اختلاف بین عوارض یا پدیده های متناظر در نقشه جغرافیایی و عکس هوایی که تقریبا مقیاس متوسط آن برابر با مقیاس نقشه باشد را جابه جایی یا Displacement می گویند. عوامل به وجود آمدن این جابه جایی عبارتند از :

• جابه جابی در اثر اختلاف ارتفاع

این نوع جا به جایی شعاعی نسبت به مرکز نادیر یا نقطه شاقولی بوده و برای نقاط مرتفع تر از سطح مقیاس متوسط به طرف خارج از مرکز و برای نقاط پایین تر از سطح مقیاس متوسط، به طرف نقطه شاقولی است.

• جابه جایی دراثر افقی نبودن صفحه فیلم يا تيلت

در صورتی که صفحه فیلم کاملا افقی نباشد، در تصویر تهیه شده جابه جایی به وجود می آید. این جابه جایی نسبت به نقطه مابين (Isocenter) عکس شعاعی بوده ولی از درجه اهمیت کمتری، نسبت به جابه جایی در اثر اختلاف ارتفاع در روی زمین، برخوردار است. مقدار این جابه جایی با زیاد شدن فاصله از مرکز عکس بیشتر می گردد.

حداکثر انحراف قابل قبول صفحه فیلم از حالت افقی ۳ درجه است و تا ۳ درجه انحراف ، با توجه به اینکه تفسیر و اندازه گیری در روی عکس های هوایی بیشتر در اطراف مرکز عکس صورت می گیرد ، قابل چشم پوشی است .

• جابه جایی به دلیل اشکال فنی اجزاء دوربین

در اغلب دوربین های عکس­ برداری اولیه ، جابه جایی تصویر به علت تابیدگی عدسی Distortion وجود داشته ، ولی با ساختن دوربین های مدرن و عدسی ­های بدون تابیدگی Distortion Free، رفته رفته این عامل جابه جایی تصویر محدود شده و یا تقریبا، از بین رفته است. به هر حال، جابه جایی تصویر در اثر تابیدگی عدسی، نسبت به نقطه اصلی عکس Principle point شعاعی است.

عوامل موثر در تفسیر عکس های هوایی

در تفسیر عکس، دانستنی های ذهنی مفسر که از طریق مطالعه و تجربه کسب شده است بسیار مهم است. داشتن چنین تجاربی موجب می گردد که نتایج به دست آمده مستند، علمی و گویا باشد.

دقت و کیفیت عکس های هوایی در  تشخیص و تفسیر عوارض بسیار موثر است که به پارامتر های زیر وابسته است:

• مقیاس عکس هوایی
• نوع دوربین عکاسی
• شرایط محیطی (فصل عکس برداری، ساعت عکس برداری، وضعیت جوی و … )
• پارامتر های اخذ عکس (جنس دیاپوزتیو، تنظیمات نوری و …)
• کیفیت نگهداری دیاپوزتیو و نحوه اسکن

در ادامه برای تشخیص و شناسایی عوارض با استفاده از موارد زیر می توان روند تفسیر و تشخیص عوارض را با استفاده از تجربیات خود به درستی انجام دهید:

• شکل
• اندازه
• تن عکس
• رنگ
• نقش یا الگو
• سایه
• موقعیت جغرافیایی
• بافت

و یا شرایط جانبی که هر کدام در جای خود قابل اهمیت است. ایجاد ارتباط و هماهنگی بین این عوامل ظرافت خاصی دارد که به کار مفسر جنبه ی هنری هم می بخشد، از سوی دیگر توجیه صحیح تصاویر می تواند عمق بهتری به دید استریوسکوپی بدهد.

عواملی چون اثرات اتمسفر، ساعت عکسبرداری، فصل سال، مقیاس تصویر، قدرت دید و درک تشخیص مفسر و… در درک و تفسیر عکس های هوایی اثر مستقیم و قطعی دارند.

امروزه به منظور شروع تفسیر عکس های هوایی باید ابتدا عکس ­های هوایی را با استفاده از نرم افزار هایی نظیر pci geomatica و erdas پردازش نمود.

این عملیات پردازش به دلیل رفع یکسری خطاها مثل خطاهای مربوط به اعوجاج و همچنین مختصات دار کردن عکس یا اصطلاحا ژئو رفرنس کردن عکس ­های هوایی انجام میگیرد و پس از طی یکسری مراحل پردازش می توانیم به تصویر ارتو شده دست یابیم.

محاسبه مقیاس عکس های هوایی

مقیاس عبارتست از نسبت یک فاصله معین در روی عکس هوایی یا نقشه به همان فاصله در روی زمین و به صورت کسری (مثلا ) یا به صورت تقسیم 1:25000 نشان داده می شود.

باید توجه شود که مقیاس در همه نقاط نقشه یکسان ولی مقیاس عکس هوایی زمانی در تمام نقاط یکسان است که منطقه عکس برداری شده مسطح بوده و عکس کاملا عمودی گرفته شده باشد. در عکس های هوایی که از مناطق غیر مسطح گرفته می شوند مقیاس در مناطق مرتفع تر بزرگتر (به دلیل نزدیکتر بودن به دوربین) و در نقاط پایین تر کوچکتر است. و به طور کلی مقیاس در عکس هوایی، مقیاس متوسط است.

روش اول: با استفاده از فاصله کانونی

f: فاصله کانونی

H: ارتفاع هواپیما از سطح دریا

h: ارتفاع منطقه از سطح دریا

روش دوم: با استفاده از اندازه گیری های میدانی

روش سوم: با استفاده از نقشه توپوگرافی

از آن جایی که تفسیر عکس های هوایی در ایران و به خصوص در مسائل حقوقی بسیار امر حساس و دقیقی است، می بایست در این زمینه و پروژه های مربوط به آن به اصولی که در بالا اشاره شد توجه کنید.

از طرفی برای تجزیه و تحلیل، تفسیر و تصمیم گیری بر روی عکس های هوایی نیاز به داشتن تجربه در این زمینه و تصاویر ژئو رفرنس شده و بدون خطا داریم که به این منظور باید به سراغ نرم افزار های تخصصی مربوط به آن برویم.

کاربرد عکس های هوایی آنالوگ چیست؟

با توجه به قانون ملی شدن اراضی برای بررسی پاره ای از موارد حقوقی و ملکی نیاز به تفسیر عکس های هوایی دهه 40 داریم

چه عواملی در تفسیر عکس هوایی موثرند؟

ساعت و فصل عکس برداری، قدرت دیدو درک مفسر، اثرات اتمسفری،عکس گیری و عمل آوردن فیلم و تصویر و موارد دیگر

نحوه تهیه عکس های هوایی به چه صورت است؟

عکس های هوایی پوششی و غیر پوششی در سایت سازمان نقشه برداری موجود و قابل خرید است

کارشناس رسمی دادگستری در تفسیر عکس های هوایی چه وظیفه ای دارد؟

تشخیص و یا جانمایی حدود املاکی که موقعیت آن ها تغییر کرده و یا موقعیت مشخصی ندارند به منظور حل اختلافات حقوقی

منبع: مهندس رعنا ابراهیمی فارغ التحصیل کارشناسی ارشد ژئودزی دانشگاه تهران